Soru: Şirket tarafından hizmet alımı yapılan bazı gerçek kişiler belge düzenleyememektedirler. Bu durumda şirket tarafından gider pusulası düzenlenmekte ve stopaj tutarı muhtasar beyanname ile ödenmektedir.
Hizmet alım konuları ağırlıklı olarak eğitim, çeviri (tercüme), danışmanlık olmaktadır. Bu hizmetler zaman zaman süreklilik arz etmektedir.
Bu durumda düzenlenen gider pusulasında sadece stopaj hesaplanması yeterli olacak mıdır?
Müteselsil sorumluluk nedeni ile ayrıca KDV hesaplanmalı mıdır?
Hizmet alımlarının süreklilik arz etmesi gider pusulası ile ödeme yapılmasına engel midir?
Cevap:
Gider Pusulası düzenlemesi
Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesinde hükmedildiği üzere birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmünde bir belgedir. “Vergiden muaf esnaf” kapsamına kimlerin girdiği ise Gelir Vergisi Kanunu’nun 9. maddesinde açıklanmış olup aynı madde yer alan “Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri (9.maddede sayılan esnaf muaflığı kapsamındaki işler kastediliyor) Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar” hükmü ile muafiyet için devamlı ve bağlı olarak hizmet vermeme şartı getirilmiştir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 65. maddesinde her türlü serbest meslek faaliyetlerinden doğan kazançlar serbest meslek kazancı olarak belirlenmiş ve serbest meslek faaliyetleri ise “sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın, şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır” şeklinde tanımlanmıştır. Vergi Usul Kanunu’nun 172. maddesi ile serbest meslek erbaplarına defter tutma mecburiyeti getirilmiş, aynı Kanunun 236. maddesi ile elde ettikleri hasılatlar için serbest meslek makbuzu düzenleyecekleri hüküm altına alınmıştır. 221 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğ’inde ise serbest meslek faaliyetleri ve vergilendirilmesine ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Anılan Tebliğ’de faaliyetlerini arızi olarak gerçekleştiren serbest meslek mensuplarının defter tutma zorunluluğu bulunmadığı, dolayısıyla VUK 234. maddesi hükmü çerçevesinde verilen hizmetlerin “gider pusulası” ile tevsik edilmesinin uygun olduğu açıklanmıştır.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, vergiden muaf esnaflardan ve serbest meslek faaliyetlerini arızi olarak yapan serbest meslek mensuplarından alınan hizmetler karşılığında “gider pusulası” düzenlemesinde bir sakınca bulunmadığı kanaatindeyiz.
Aşağıdaki 2 durumda ise gider pusulası düzenlenmesinin uygun olmadığı görüşündeyiz;
1- Vergiden muaf esnaf sınıfına giren kişilerden tarafınıza devamlılık ve bağlılık arz edecek şekilde hizmet alınması durumunda. (Bu durumda söz konusu hizmetlerin karşılığı ücret olarak değerlendirilmelidir)
2- Faaliyetlerini arızi olarak gerçekleştirmeyen serbest meslek mensuplarından hizmet alınması durumunda. (Bu kişiler defter tutmak ve serbest meslek makbuzu düzenlemekle yükümlüdür. Ancak bununla birlikte, eğitim, danışmanlık vs. gibi konularda firmalara hizmet veren kişilerin serbest meslek makbuzu kesmektense gider pusulasını tercih ettiği de bilinmektedir)
KDV açısından değerlendirilmesi
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-a bendi ile Gelir Vergisi Kanunu’na göre vergiden muaf esnaf ile basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından yapılan teslim ve hizmetler Katma Değer Vergisi’nden muaf kılınmıştır. Dolayısıyla, Gelir Vergisi Kanunu’na göre vergiden muaf esnafa düzenlenen gider pusulalarında Katma Değer Vergisi hesaplanmayacaktır.
Aynı Kanunun 1. maddesinin 1. bendinde ise ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyetleri çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin vergiye tabi olacağı hükme bağlanmış olup, 1 seri nolu KDV Genel Tebliğ’inde bu faaliyetlerin devamlılık arz etmesi durumunda vergiye tabi olacağı, arızi olarak gerçekleştirilmesi durumunda ise vergiye tabi tutulmayacağı şeklinde açıklanma yapılmıştır.
Anılan Kanun hükümleri ve Tebliğ açıklamaları çerçevesinde, arızi olarak alınan hizmetler karşılığında düzenlenen gider pusulalarında Katma Değer Vergisi’nin hesaplanmayacağı, aksi durumda ise brüt tutar üzerinden KDV hesaplanıp ilgili Kanunu’nun 9. maddesi kapsamında sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi gerektiği kanaatindeyiz.
Comments